Esnek uçlu dolma kalemler konusunda daha önce altın uçlu dolma kalemleri de işin içine katarak yaklaşık yedi adet makale yazmış olmama rağmen son günlerde, yeniden dolma kalem meraklıları arasında popülerlik kazanan esnek uçlar üzerine bir haylice soru gelmeye başlayınca esnek uçlarla ilgili son bir kez daha derecelendirilmeleri ya da sınıflandırmalarıyla ilgili yeni bir yazının bu konuya katkıda bulunacağını düşündüm. Öncelikle konunun daha iyi anlaşılabilmesi için önceki yazılarımın okunması bu konunun anlaşılması bakımından gereklidir.
Dolma kalemlerde kullanılan esneklikler belirli bir algılamayla sınıflandırılmaktadır. Bu algılamayı yaratan tek etki dolma kalem ucuna uygulanan kuvvet ve onun hissedilmesidir. Esneklik sırasıyla; Sert, Yumuşak, Yarı Esnek, Tam Esnek, Super Esnek olarak sınıflandırılırlar. Aslına bakılırsa bu sınıflandırma tüm dolma kalem uç tipleri için kullanılabilir. Aşağıda izah edeceğim kriterlere uygun olarak herhangi bir dolma kalem ucu hakkında karar verebilirsiniz. Bir dolma kalemi elinize ilk alışınızda ucuna yandan bakarak esneyip esneyemeyeceğine karar verebilirsiniz. Yani hiç bir denemeye gerek yoktur. Esnek uçların tamamının ortak özelliği uç metal kalınlığının ince olmasıdır. Eğer uç metali kalın ise bu dolma kalem ucunun esneme kabiliyeti neredeyse yok gibidir. Metal kalınlığı ince ise esnekliğe bir yerden başlamışsınız demektir. Ayrıca esneyebilen uçların bir özelliği de formlarının biraz ince ve uzun olmasıdır. Esneklik temelli sınıf değerlendirmesine tekrar dönersek,
- Hızlı Yazıma Uygun Uçlar
- Sert, Rigid(ing): Bu tip uçlar genelde et kalınlığı yüksek uçlardır. Ne kadar baskı uygularsanız uygulayın uç dişleri yayılarak açılmaz. Bir şekilde kağıtta bir oyuk yaratırlar. Hatta kağıdı delebilirler de. Yabancı literatürde tırnak sertliğinde anlamına nail(ing) de denmektedir.
- Yumuşak, Springy(ing), Soft(ing): Bu tip uçlarda sadece bir yaylanma hissedersiniz. Sizin uyguladığınız kuvvete denk bir kuvveti dolma kalem ucu geri uygular parmak uçlarınıza. Her zaman aynı kuvvette kararlı ve aynı hat genişliğinde uç dişleri açılmaz. En fazla kafa karıştıran esneklik derecelerinden de biridir. Fakat tek ortak yönleri her zaman uca esnetebilmek için kuvvetlice bastırmak gerektiğidir. Hat kalınlık değişimi gösterebilmek için sürekli kuvvet uygulanmasına ihtiyaçları vardır. Sadece bastırıldıklarınca genişlerler. Baskı uyguladığınızda belirli bir sertlik hissedersiniz. İngilizce adından tahville Türkçe algılanmasında gerçekten bir tezat vardır. Esneme anındaki yazım hissi serttir. Örneklemek gerekirse Noodlers firmasının Ahab ve Konrad kalemleri buna çok iyi örnektir.
- Orta Yazım Hızına Uygun Uçlar
- Yarı Esnek, Semi Flex(ing): Soft ya da yumuşak uçlara göre daha düşük kuvvetlerde esneyebilirler. Genellikle yukarıdan aşağıya çekilen hatlarda doğal bir kuvvet uygulandığından kendinden esneyerek genişlemesinden anlaşılabilir. Fakat bu durum her yukarıdan aşağıya genişlemeye uygun olmayan harflerin ilk hatlarında istenmeyen durumlar oluşturarak yazımı kötüleştirebilir. Bu durum B, P, T vb. gibi harflerde sıkça ortaya çıkar. Dönüş gibi yerlerde ve normal kuvvetle bastırıldığında hiç bir şekilde hat kalınlığı değişimi göstermezler. Kuvveti dik aksta aldıklarında açılırlar. 1966 öncesi Pelikan 140 lar bu tip dolma kalemlere iyi bir örnektir.
- Çok Yavaş Yazım Hızına Uygun Uçlar
- Tam Esnek, Full Flex(ing): Ufak baskılarda bile esneyebilirler. Baskının yüksekliğiyle orantılı olarak genişlemeye uygundurlar. Fakat aşırı kuvvete karşı önlem olmadığı için sınırları zorlanarak zarar görebilirler. Harflerin uygun yerlerinde ve dönüşlerde kendiliğinden genişleyerek hat kalınlığını değiştirirler. Kuvvet kesildiğinde eski hallerine dönerler. Kontrolleri zordur. Kolayca ve sıkça uç ayarları bozulur. Sık sık uç ayarı ve bakımı gerektirir. Mont Blanc 342 iyi bir örnektir.
- Super Esnek, Superflex a.k.a wet noodle(ing): Olağanüstü esnek uçlardır. Deyim yerindeyse dokunmaya gelmez hemen genişleyiverirler. Yazım ve kontrolleri zordur. Uç genişledikten sonra kuvvet kesilince eski hallerine dönemezler. Ancak ucu kağıttan tam anlamıyla kesmek gerekir. Bu da yazım ritminin bozulmasına neden olur. Harf büyüklükleri değişir. Bu tür ucu olan dolma kalemlerde yazım öncesi kadraj uygulaması yapmak gerekir. Özel bir yazım tarzları ve özel yazı tipleri vardır. Harfleri yazım esnasında birleştiremezsiniz. Harfler tek tek yazıldıktan sonra aynı renk mürekkebi içeren ince bir dolma kalem ile veya aynı dolmakalemle harflerin birleştirilmesi gerekmektedir. Çok sık bakım ve uç ayarı isterler. Waterman'ın altın yıllarında bu tür dolma kalemlere örnekleri vardır. Fakat hiç deneme şansım olmadı. Zaten gündelik yazıma da uygun olmadıklarını yaşayarak öğrendim.
Bu sınıflandırma genel kabul görmüş bir sınıflandırmadır. Bu sınıflandırmanın dereceleri arasında geçiş noktalarında olan dolma kalemler de vardır. Bu sınıflandırma yerine sadece esneyebildikleri maximum hat kalınlığına göre bir sınıflandırma türü daha mevcut olsa da ben daha çok esneklik türü üzerinden gidiyorum. Bu derecelendirme sistemi yazım karakterlerini de sınıflandırması bakımından da yararlı olduğu görüşündeyim. Yazdıklarıma alternatif veya farklı bir esnek uç derece betimlemesi varsa, yazarsanız bilmek isterim.
