"Duvarı nem, insanı gam yıkar" demiş büyükler. Doğru söz. Ne denir ki? Bizim konumuza "Defteri nem, insanı gam yıkar" şeklinde tahvil edersek doğruluğu bozulmaz.
Şu elle tutulup gözle görülmeyen nem yani havadaki su buharı kağıdın da baş düşmanıdır. Kağıda ilk başta, arsız, sabırsız şekilde saldırıp sonrada sinsice bitirir gözükür. Taa ki, defter defterlikten, kağıt kağıtlıktan vazgeçene kadar. Bu trajik anlatım doğrumu? dur. Kağıt, bu hazin ifadedeki gibi çok mu? çaresizdir.
Suç varsa eğer? tamamı nem de değildir. Havada, kendi halinde, öylece miktarı azalıp çoğalarak gezer durur. Aslında kağıt arsızdır neme karşı, kendini bilmeden. Zira kağıdın hastalıklı, doğuşundan illetli bir yapısı vardır. Dayanamaz neme. Kağıt, doğuştan hidrofobik ve hidrokoliktir. Nemi buldumu, başlar içine çekmeye. Hiç kararı yoktur. Çektikçe çeker ne kadar varsa. Fakat çektikçe nemi, dengesi kaçar, ayarı bozulur. Ağzı, burnu bir tarafa kayar. Ama yine de durmaz, kendini mahvedene kadar. Kağıt neme divanedir, nemin müptelasıdır. Açar bağrını, çeker ciğerine. Kağıt, diabetik alkolikler gibidir. Nemden uzak durması gerekirken neme aşıktır, bağımlıdır. Kağıt ölümüne sever, nemi. Tek suçlu kendini bilmez kağıt mı? dır. Nemin hiç mi? suçu yoktur, bu ilişki de. Hani ölende mi? öldürende mi? kabahat misali. Nem, hafif meşrep ve aşifte tavırlarla hep kağıdın burnunun dibine sokulur, onu bitirmek, tahrik etmek için. Olan olur. Sarmaş dolaş olurlar, kağıdın yitmesi için. Bu mahvoluş serüveninde kağıt, üstüne geçmiş, bugün ve geleceğimize dair bıraktığımız tüm izleri de yıkılışının altında bırakarak çeker, gider. Vel hasılı kelam, marazlı bu ilişkide bizim zarar görmememiz, el emeği göz nurumuzun yitip gitmemesi için muhtacı olduğumuz ve illetinin farkında olmayan fukara kağıda el uzatmamız gereklidir.
Öncelikle defterlerimizi rutubeti az olan yerlerde saklamak bir çözüm gibi gözükse de tam doğru olan bu değildir. Doğru olanların birincisi ve ilkidir. Saklandıkları yerleri, kuzey, batı ve kuzey batıdan seçmemek lazımdır. Bu yönlerdeki alanlar her zaman diğer yönlere göre daha rutubetlidir. Bu tek önlem, yeterli olmayacaktır. Çünkü havadaki nem miktarını bizim kontrol etmemiz özel cihazlar yoksa pek zordur.
Defterlerimizi fazla sıkıştırmadan kalın mukavva kutulara koymalıyız. Böylece nem onlardan önce dış çeperde mukavvaya temas etsin. Bu tip kutular bir nevi kaledir defterler için. Bu kutular içine, bir de neme en hassas kağıt tipi olan tissue kağıtlarından yerleştirmek gereklidir ki defterden önce nemi tissue kağıtları emsin ve nem defterlere fazlaca ulaşamasın. Tissue kağıtları, nemi emebildiği gibi tekrar geriye, havaya verebilmektedir. Deforme olmadan nefes alabilen tek kağıt tipidir. Son bir önlem olarak da, kutunun içine elektronik cihaz paketlerinden çıkan ufak silika jel paketlerinden atmakta büyük önem var. Zira silika jel kağıt gibi davranarak kağıttan önce nemi emer ve büyük oranda kutu içindeki iklimin nemini dengeler. Son fasıl olarak da belirli aralıklarla defter kutularımızı açıp havalandırmalıyız. Bu havalandırma esnasında ise silika jel paketlerini güneş gören bir yerde kurutarak yenilenmelerini sağlayabiliriz.
Bu noktadan ötesiyse tabiatın kanunlarına kalıyor. Ona da biz saygı duymalıyız.
Not: Emrah Er hatırlatması: Mukavva kutu yerine elinizde varsa bitmiş puro kutularından da kullanabilirsiniz.
