Pazartesi günü güzel bir repertuarla karşınızda olacağımı söylemiştim ama heyhat, hayat! Beklenmedik şeyler oluyor ve istemesek de bazı gecikmeler yaşanıyor.
Altın ve esnek uçlu dolmakalem uçlarıyla ilgili konuşurken buralara kadar geldik. Geldiğimiz yer aslında konunun başlangıcı olması gereken yer. Yani altın dolmakalem uçlarının üzerindeki baskılı sayıların anlamı ve neler ifade ettiği. Çoğumuz internette rüyalara dalarak seyrettiğimiz dolmakalemlerin altın uçlarında rastlamışızdır iki bölümlü sayılara. Bu iki bölümlü sayıların birincisi C veya K harfiyle ayrılmıştır. C/K harfinin önündeki ve arkasındaki sayılar diyebiliriz bunlara.
C/K harfi latince Carat=Karat yani ayar kelimesinin kısaltılmışıdır. Karat olarak da telaffuz edilir. Bu taşlar için ifade edilen Karat'dan farklı olarak dilimizdeki ayara denktir. C/K harfinden önceki 8-24 arasında olan sayılar altının ayarını gösterir. Sağ tarafta yer alan üç basamaklı yani 1000 lik kısım ise altının saflığını tanecik olarak gösterir.
Bütün dünyada altının ayarı 8 ile 24 arasında gösterilir. 8'den aşağısı ticari olarak pek itibarlı olmadığı için kabul görmez ve dolmakalemlerde kullanılmaz. Erken dönemlerde sekiz ayar kullanılmış olsa da bundan vazgeçilerek başlangıç standardı 14 ayara oturmuştur. Genel kabul görmüş altın ayarlarını sıraya dizersek aşağıdaki gibi bir liste ortaya çıkar.
- 8K, 8Ct, 8C, 1000/333 tanecik Avrupada kullanılsa da ABD de kullanılmaz. En düşük altın ayar standartıdır.
- 9K, 9Ct, 9C, 1000/375 tanecik İngiltere ve sömürgelerinde kullanılan özel bir ayar birimidir.
- 10K, 10Ct, 10C, 1000/416 tanecik ABD için altında en alt ayar sınırıdır.
- 12K, 12Ct, 12C, 1000/500 tanecik nadiren görülse de eski tip saat kutularında kullanılmıştır.
- 14K, 14Ct, 14C, 1000/585 tanecik Uzak Doğu, Asya, Okyanus aşırı ülkeler ve Rusyada sıkça kullanılır.
- 15K, 15Ct, 15C, 1000/625 tanecik Birleşik Krallık ve sömürgelerinde 1935 yılından önce kullanılan eski bir standarttır ve terk edilmiştir. Özellikle bir tarih aralığına işaret etmesi bakımından önemlidir.
- 18K, 18Ct, 18C, 1000/750 tanecik dünyada en çok kabul görmüş altın ayarıdır ve mücevhercilikte başlangıç değerli sınıf ürünlerde kullanılır.
- 22K, 22Ct, 22C, 1000/916 tanecik Asya, Orta Doğu da çok kullanılan sarılığı ile bilinen bir ayardır.
- 24K, 24Ct, 24C 1000/1000 tanecik olarak ifade edilen ayar standartı saf altına karşılık gelirki mücevhercilikte dahi yumuşaklığından sebep işlemesi çok zordur.
Bizim kullandığımız Avrupa Altın Standartında ayarlar genellikle çifter çifter 10, 12, 14, 18, gibi gider. Bilmediğimiz bir iki basamaklı ayar değeri anlamı şöyledir. Altın ayarı 1-24 arasında rakanlar ile ifade edildiğine göre 1K ayardaki bir altın parçacığında 24'e göre bir parça altın var demektir. 11K ayarda ise 11 parça altın var demektir. Daha doğrusu 11/24 olarak da ifade edilebilir. Dolmakalem uçlarında Asya pazarını da içine alacak şekilde ifade edersek 14K, 18K, 21K değerlerinde altın uçlar görülür.
Gelelim C veya K harfiyle ayrılmış sondaki üç basamaklı sayılara. Bunlar altının saflık miktarını gösterir. Yani binde kaç saflıkta olduğunu işaret eder. Çok sıkça altın uçların üstünde rastladığımız 14C585 ibaresindeki saflık %58,5 anlamını taşır. Bu üç basamaklı sayıyı yüze bölersek yüzlük tabandaki saflığı öğrenmiş oluruz. Tabii burda herkesler bir şok oldu. Ayıla bayıla aldığımız altın uçların yarı yarıya saf olduğunu öğrenmek bir hayli üzücü.
Ucun üzerinde sadece bu üç basamaklı sayı var ve biz ucun altın olduğunu kesin olarak biliyorsak ayarını şöyle hesaplayabiliriz. Bu üç haneli sayıyı 0,024 ile çarparsak altın ayarını bulmuş oluruz. Örneklemek gerekirse üstünde 696 yazan bir altın uç, %69,6 saflıkta ve ayarı ise 16 dır. Daha kolay akılda tutmak gerekirse bine böl yirmi dört ile çarp şeklindedir.
Dolmakalem camiasında genelde 14K yı aşma yoldan şaşma gibi bir kabul var. 14 ayarın üstü artık uçlarda biraz ihtiras nesnesi sınıfına girdiği için tercih etmeyen çok insan var. Zaten ayarın yüksek olması çok yumuşak yazar, tereyağ gibi kayar gider gibi bir gerçeğe de işaret etmiyor. Bu durumu arabaya tahvil edersek, Mercedes var ama patikleri(lastikleri) nedir ona dikkat etmek lazım. Bu yüzden iyi bir iridyum uç topuna sahip olmayan bir altın uçlu dolmakalemin ne yazik ki mağazada değeri varken yazımda hiç bir değeri yok.
Altın uçlarla ilgili olarak benim torbamdakiler bunlar. Şimdi sizlerde neler var, bir görelim.
