Bu konu aslında Aniki mürekkepleri yapmaya başladığım günlerden bu yana bekleyen bir konuydu. Aranızda suluboya ve karakalem veya karışık teknikle çizen bir sürü arkadaş var. Ben de kendi çapında çiziktirdiğim için çizer okuyucuların sorularını tek tek cevaplıyordum ama en iyisi, yararlı olacak şekli bu yazıyı yayınlamak olacaktı.
Suyla karışık teknikle çizenlerin en büyük sıkıntısı kontür veya çevre çizgilerinin fırça darbeleriyle uygulanan su yüzünden bozulmasıdır. Bunun aslında Copic, Kureteka gibi kalem üreticilerinde çözümü var. Çünkü bu markalar 0.2 0.3 0.5 gibi çeşitli inceliklerde mürekkebi suya dayanıklı olan kontür kalemi üretiyorlar. Fakat bu kalemlerin keçe uçları kolayca yıprandıkları için çektikleri hatlar bir müddet sonra kalınlaşıyorlar ve kalemlerin fiyatları da biraz pahalıca. Biraz pahallıca ve verimsiz bulunuyor bu yöntem çizerler tarafından. Bu ve benzeri sebeplerden ötürü çizgi romancılar ve yeni akım şehri/doğayı bizzat yerinde çizenler, uzun yıllardır çizim mürekkepleriyle masaüstünde kullanılan divit yerine yanlarında da taşıyabilecekleri bir kalem, dolmakalem arayışına girdiler. Fakat su geçirmez ya da suya dayanıklıklı mürekkeplerin kimyasal ve mekanik özellikleri dolmakalemlerde kullanılmalarına pek izin vermiyordu. Bir dönem bu tür çizim mürekkeplerine uyabilecek dolmakalemler tasarlanmaya çalışıldıysa da üretimindeki sorunlar yüzünden pek genele yayılamadı.
Çizimlerde vazgeçilmez olan, suya dayanıklı çizim mürekkeplerine biraz daha derinine bakmaya çalışalım.
Bir çok mürekkeb üreticisi firmanın suya dayanımlı, pigment esaslı dolmakalem mürekkebi var. Pigment esaslı dolmakalem mürekkeplerinin suya karşı direnci %100 değildir. %1-2 civarında bir zayıflığı vardır. Üstüne değen su miktarı, fırça sertliği, birim alandaki mürekkep miktarı, kuruma süresi ve kağıt tipine göre bu değer düşebilir ya da bir miktar yükselebilir. Mürekkebin suya dayanım başarısında kağıdın geçirgenliği en büyük belirleyicidir. Bu %1-2 lik zayıflık ise hafif bir renk atması yapar ıslakken. Kuruduklarında tekrar eski renklerine dönerler ama hafif matlaşmışlardır. Suyla temasları sırasındaki renk atmasını gölge olarak kullanan çizerler bunu olumlu olarak algılarlarken keskinlik arayanlar da bir olumsuzluk olarak değerlendirirler.
Suya dayanımlı çizim mürekkeblerinde mürekkebin suya dayanımını sağlayan maddelere ek olarak mürekkebin taşıyıcı maddesi dolmakalem mürekkeblerine göre çok farklıdır. Bu yüzden çizim mürekkebleri, yazımda kullanılan dolmakalemlerde kullanıldıklarında ya hemen tıkanırlar ya da bir müddet sonra suya dayanımı sağlayan maddelerin kuruyarak sertleşmesinden ötürü mürekkeb iletim sistemleri tıkanarak kullanılamaz duruma gelebilirler. Bu sonuçtan hareketle anlayacağınız gibi suya dayanıklı çizim mürekkeplerini kullanacak dolmakalemlerin mürekkep iletim kısmı, damağı ve ucu bu mürekkeplere uygun imal edilmelidir. Yani anlayacağınız üzere sizler için belki de yeni bir kavram olan "çizim dolmakalemi" olmalıdır, bu tür dolmakalemler.
Çizim mürekkeplerinin atası tahmin edeceğiniz gibi Çinde yüzyıllar önce keşifedilen Çini Mürekkebidir. Bunun bir benzeri de Japonların kullandığı Taş Mürekkeptir. Ana malzemesi, yakılan fosil,lifli, yağlı malzemelerden elde edilen karbon veya kömür taneciklerinin ezilerek su ve yapışkan malzemelerle karıştırılmasıyla elde edilir. Bu tür mürekkepler genel yapı olarak bugünde olduğu gibi iri taneli ve yağlıdırlar. Osmanlı hattında kullanılan İs Mürekkebi de bu sınıftandır. Bu sınıfta olan mürekkeplerin tamamı kendi alfabelerine uygun yazım gereçleriyle kullanılmak üzere geliştirilmişlerdir. Japon ve Çin alfabelerinde bu tür mürekkepler fırça ile Osmanlı hattındaysa geniş kalemlerle kullanılırken yazım aracındaki mürekkep besleme sistemi, yazım gerecini mürekkebin içine daldırmaktır. Bu ve bunlara benzer yazım araçlarının mürekkeb besleme sistemleri olmadığı için tıkanma ve iletim sorunları gibi dertleri de yoktur. Kolayca yıkanıp temizlenebilirler. Burada en önemli sorun mürekkebin çizer/yazarın yanında taşınmasıdır. Japonlar buna suyu çekilmiş Taş Mürekkep ile çözüm bulmuşlardır. Taş Mürekkep, Sulu Boyaya benzer şekilde suyla anlık çözülerek kullanılan bir mürekkeptir. Çabuk kuruduğu için de rahatlıkla seyahatler esnasında ya da gündelik kullanımda cepte taşınabilir.
Günümüzde bilgisayar kullanmayan profesyonel çizerler; manga, karikatür, çizgi roman, çizgi film, sulu boya çizerleri bu tarz mürekkepleri koyu ve kalıcı siyah renkleri yüzünden kontür ve tarama işlemlerinde kullanmaktadırlar. Büyük ölçüde bu mürekkeplerin kullanımı sırasında daldırma/dip/divit tarzı yazım gereçleri tercih etmektedirler. Yukarıda resimleri görülen Higgins Magic ve Pelikan Fount India öne çıkan bu tarz mürekkeplerdir. Fakat bu mürekkepler ne yazık ki bizim kullandığımız dolmakalemlerde kullanılmaya uygun değillerdir. Pelikanın mürekkebi oksit özellikli, Higgins'in Magic mürekkebi ise yağlı ve kalın olduğu için modern dolmakalemlerde kullanılmaya uygun değildir. Bu mürekkeplerin üstünde bulunan "dolmakaleme uygun" ibaresi 1930-1940 lara kadar yapımı süren gövde dolumlu, geniş mürekkep kanallı, ebonit yastık damağa sahip, söküp takılabilir uçlu eski dolmakalemler(örn: Rotring Tiku) içindir.
Çizerler için 2000 yılının başlarına kadar hem çizime hem yazıma uygun(şişesinin üstünde de yazıyor) modern dolmakalemlerde de kullanılabilen ve bana göre gelmiş geçmiş siyah mürekkeplerin padişahı olan Rotring Brillant mürekkebi Rotring firması 30 ml. lik şişeler halinde üretiyordu. Bir siyah sever olarak uzun yıllar ben bu mürekkebi kullandım. Gerçekten mükemmel denilebilecek bir mürekkep. Fakat Rotring firması ne yazık ki üretimini uzun yıllar önce durdurdu. Elimdeki son şişeyi de gözüm gibi saklıyorum.
Çizerler için suya dayanımlı mürekkep ve dolmakalemi konusu tabiiki çözümsüz değildir. Dünyada en çok çizgi romanın üretildiği Japonyadan gelmiş bu sorunun çözümü. Japon Platinum firması Karbon bir siyah mürekkep ve buna uygun bir dolmakalem üreterek çizerler için piyasaya sürmüştür. Platinum Carbon mürekkep için üretilen dolmakalem de çizerlerin bir çok ihtiyacına cevap verecek şekilde ince hat veren uç seçenekleriyle de çeşitlendirilmiştir. Platinum Carbon Desk Pen'in mürekkep iletim sistemi ve damağı tamamen Carbon mürekkebe özel olarak imal edilmiş olduğu için sadece bu mürekkeple kullanılmaktadır. Tarama, kontür için kullanıldığı gibi normal bir dolmakalem olarakta kullanılabilmektedir. Carbon mürekkebin bildiğim kadarıyla biri siyah diğeri şeker pembesi olmak üzere iki rengi mevcut.
Renk konusunda sınırlı kalmak istemeyen çizerlerin yöneleceği tek ve önemli seçenek suya dayanımlı pigment temelli mürekkeplerdir. Bu mürekkeplerde de suya dayanım başarısı kuruma süresi yüksek tutulursa daha önce de ifade ettiğim gibi %98 seviyelerindedir.
Pigment esaslı suya dayanımlı benim iyi tanıdığım iki mürekkep Abdli Noodlers ve Aniki dir. Noodlers mürekkeplerin su geçirmez olanlarında da opaklık gayet iyidir. Ne yazık ki birbirleriyle karıştırılamamaktadır. Bu da çizim sırasında iki mürekkebin suyla birbiriyle temasında bir bozulmaya sebep olmaktadır ki renk geçişi kaybolmaktadır. Bu da kimi çizerler için istenmeyen bir durumken kimi çizerler için tercih sebebidir.
Aniki mürekkepleriyse suya mukavemetini selüloz lifleriyle girdiği etkileşimden almaktadır. Direkt selüloz liflerini renklendirdiği için suya dayanımı yüksektir. Ayrıca Aniki mürekkepler birbirleriyle rahatça karıştırılabildiği için bir kaç renkle onlarca renk elde etmek mümkündür. Ve karıştırılma sonrasında suya mukavemeti bozulmamaktadır. Aranızdaki bazı okurlarımız Aniki mürekkebin üstüne kaynar su dökülme testini bizzat görmüşlerdir. Aniki mürekkeplerinin çizim test, uygulama ve incelemelerini ise bazı çizer arkadaşlar yapmışlardır. Bu çizerlerden Rahman Ketenciler Aniki mürekkeblerini çizimlerinde derinlemesine incelemiş ve sonuçlarını blogunda paylaşmıştır. Bu yüzden ben daha fazla Aniki mürekkepler üzerine yazmayıp çizer arkadaşımıza ve onun Aniki mürekkeple çizdiklerine bırakıyorum geri kalanları.
