Bir kaç okuyucumuz ve uzaktan takip edenimizin okuduklarından aklı karışmış olacakki "Oblik Uç Nedir, ne tarafa yatık olur, italik nasıldır ?" şeklinde sual etmişler. Ben de hep beraber öğrenelim gayretiyle kaleme sarıldım.
Her şeyden önce, yazım dünyasını birbirine düşüren bu kargaşalı konunun aydınlanması için oblik ve italik kavramlarını anlatmakta ciddi fayda var. Yoksa her şey birbirine girerek bir bilgi zehirlenmesine sebep olabilir.
İtalik: kelime olarak eğimli, yatık anlamına gelmektedir. Sadece yazım için kullanılır ve büyük çoğunlukla sağa yatık harflerden kurulu yazım örneklerini nitelemek için kullanılır. En büyük açı 45 derece olabilir. Zira daha yüksek açılarda harf yatıklığı yazının okunmamasına sebep olur. 45 derece ile 20 derece arasında iyi sonuç verir. İlgili terim doğru olmamakla birlikte yatık ve güzel yazma kabiliyetine sahip tüm uçlar ve düz kesik uçların sergilediği yazımlar için kullanılmaktadır. Kitap, gazete, dergi gibi yazılı matbuatta özellikle belirtilmek istenilen kelimeler yatık yazılır. Buna da italik denir.
Oblik: Kelime olarak köşeden köşeye çekilen veya 45 derecelik bir açı teşkil eden her türlü doğruya verilen isimdir. Fizik ve geometri ile ilgili bir terimdir. Fiziksel özellik anlamında algılanmalıdır. Denizcilikte ise 90 dereceden ufak açılardaki rotalara verilen isimdir. Gördüğünüz eğimli, yatık bir yazı için oblik yazı nitelemesi kullanılmaz onu yerine italik yazı denir.
Dolmakalem dünyasında oblik, dolmakalem uç topunun sağa ya da sola fiziki eğimini ifade ederken, italik ise bu ucun en iyi yazımını sergilediği yatık yazıya verilen isimdir. Bu itibarla italik kelimesi ucun doğurduğu yazıma dair bir özellik iken oblik kelimesi ucun fiziksel bir özelliğine işaret etmektedir.
Uç topu fiziki olarak sağa ya da sola kesilmiş Oblik uçlar iki şekilde eğimlidirler. Birincisi sağa açılı ikincisi sola açılıdır. Birincisine sağ oblik kesimli, sağa eğimli, sağdan topal denmektedir. Çünkü dolmakalem ucunun sağ dişinin en dış tarafı ya da ucun sağ taraftaki ayağı soldakine göre kısadır ve ucun sağ taraftaki dişi sağa doğru yatıklık oluşturur (bkz. çizim).
İkincisine ise sol oblik, sola eğimli, soldan topal denmektedir. Çünkü dolmakalem ucunun sol dişinin dış tarafı ya da ayağı sağdakine göre kısadır ve sola doğru yatıklık oluşturur (bkz. çizim).
Sağa oblik yani sağa eğimli kesilmiş dolmakalem uçları solaklar, sola oblik yani sola eğimli kesilmiş dolmakalem uçları sağlaklar içindir. Bu yüzden dolmakalem ucunu göz hızasında tutup üstten baktığınızda sola eğimli, sol ayağı kısa bir dolmakalem ucu görüyorsanız bu dolmakalemin sağlak bir kişiye ait olduğunu, sağa doğru eğimli bir uç görüyorsanız dolmakalem sahibinin solak olduğuna hükmedebilirsiniz. Anlaşılacağı üzere oblik uçlarda sol kelimesi sağlaklar, sağ kelimesi solaklar içindir veya el-tarafı ile uç eğim yönü zıt kelimelerdir. İngilizce karşılıkları olan ve dolmakalemi ucuyla birlikte nitelemek için kullanılan "left handed oblique" ve "right handed oblique" de bu kurala uyarlar.
Sizlere ters gelecek bu değerlendirmeme örnek olması bakımından, Mont Blanc ve Pelikan firmasının sağlak dolmakalem kullanıcıları için yaptığı oblique dolmakalem uçlarının fotoğrafını alta iliştiriyorum.
Left Oblique(Fiziki sola kesik, yatık), Sol Oblik(Fiziki sola kesik), Sağlaklar için Oblik uçların sergiledikleri yazımın genel karakteri üstteki çizimde verildiği gibidir. Bu uç tipinde sol attan veya sağ üstten başlayarak tam karşısındaki köşeye giden hatlar ince tam tersinde olanlar kalındır.
Right Oblique(Fiziki sağa kesik, yatık), Reverse Oblique, Sağ Oblik, Left Handed Oblique, Solaklar için Oblik uçların sergiledikleri yazımın karakteri çizimde de görüldüğü gibi sol oblik ucun yazım karakterinin tam tersidir. Sağdan kesilmiş, solaklara uygun olan dolmakalem uçlarının kesim açıları, soldan kesilmiş sağlaklara uygun dolmakalemlerin kesim açılarına göre daha ufaktır.
Her iki uç tipi de, bileğin durumuna bağlı olarak parmak uçlarında ucun eğim açısına uygun, ucun her iki dişi de kağıda eşit temas edecek, öpecek şekilde dönük olmalıdır. Bu açıya uygun olmayan tutuşlarda uç gerçek yazımını sergileyemez ve zorluk çıkartır. Aşağı yukarı parmak ucundaki dönüklük doğru açısı yukarıdaki çizimde sağlak ve solaklar için gösterilen ince çizgiyi elde ettiğiniz açıdır.
Daha iyi anlayabilmeniz için yönlerin tersliği itibariyle; sağlaklar kalemi yukarıdan aşağıya olan sanal aksın solunda=left tutarak yazarken, solaklar yukarıdan aşağıya olan sanal aksın sağında=right tutarak yazmaktadırlar. Temelde oblik meselesindeki bu karışıklık sizin kalemi hangi elle tuttuğunuza ve kullandığınız dilin alfebesinin yönüne göre değişmektedir. Türçemiz latin harfleriyle soldan sağa doğru yazıldığı için sağlak bir kimse için oblik uç alfebe yazım yönü başlangıcı soldan olduğu için sol taraftan kesik olmalıdır. Arap ya da İbrani alfabesi kullanan sağlak birisi yazarken, alfabe yönü sağdan başladığı için oblik uç sağdan kesik olmalıdır.
Terimlerin sizlere ters gibi gelmesi bundan dolayıdır. Unutulmaması bakımından bir kere daha ifade edeyim ki, bir dolmakalem satın almak istediğinizde seçeceğiniz uç tipi için sadece oblique kelimesini kullanırsanız; size sağlaklar için sola doğru yatık kesilmiş bir uç ile dolmakaleminizi gönderirler. Eğer solak iseniz mutlaka uç seçiminizi üstüne basarak söylüyorum; "left handed oblique" olarak belirtiniz.
Oblik uçların ciddi anlamda yazıyı güzelleştirme gibi sihirli bir tarafları vardır. En kargacık burgacık yazıda bile çok iyi sonuçlar verirler. Farkların daha iyi anlaşılabilmesi için aynı cümleyi, benim gibi sağlaklar için olan sol oblik kesilmiş bir uç ile hem italik hem de düz yazdım. Sağlak ya da solaklar için olan oblique uçlarla isterseniz dik istersenik italik yazabilirsiniz. Bakalım siz ce hangisi güzel ? Ya da hiç biri ..
Not: Tüm değerlendirmeler el kullanma yönüne göre yapılmış olup örnek yazım sağlak bir şahıs ??? tarafından yazılmıştır.
