Birinci bölümünü daha önce yayınladığım bu yazımın ikinci ve can alıcı kısmına kaldığımız yerden devamla gelirsek;
Macar Brio kardeşler birincisi 1938 de ikincisi ise 1945 te olmak üzere tükenmez kalem için patent almışlardı. Zaten 20.yy.'ın başından bu yana özellikle bir çok Alman mühendis tükenmez kalem için patent almıştı. İlk ciddi kullanım İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz ve Amerikan Hava Kuvvetlerindeki uçuş mühendislerinin hesaplamaları sırasında uçaklarda yapılmıştı. Zira dolmakalemler daha önce bahsettiğim iç basınç dış basınç meselesinden dolayı patlıyor ve uçuşlar sırasında kullanılamıyordu.
Pelikan II. Dünya Savaşı sırasında sürekli standart dolmakalem üretirken bir yandan da Alman mühendisler tarafından patentlendirilen tükenmez kalem lisanslarıyla da ilgileniyordu. Pearl Harbour baskınından sonra ise çok sayıda Japon mühendiste Japonya'dan Almanya'ya gelmiş ve ciddi bir bilgi alış verişi başlamıştı. Japonlar zaten yüzyıllardan bu yana yağlı geleneksel bir tip mürekkebin yapımını biliyorlardı. Almanya ve tabiidir ki Alman firmaları da bu bilgi akışından nasiplerini aldılar. Pelikan da bu arada kendi adına bir tükenmez kalem mürekkebi patentlendirdi. Fakat Pelikan'ın ilgisini en çok dolmakalem ile yapılan yazımı çeşitlendirmek çekti ve bu konuyu da araştırmaya büyük zaman harcadı. Gerçi Pelikan, amiral gemisi 100N için 1936-40'tan itibaren öncül blok-vidalı bir kaç farklı uç seçeneği sunsa da tüm modelleri için böyle bir seçenek yoktu. Ve savaş sırasında da sürekli aynı tip dolmakalemi üretmişti.
Pelikan II. Dünya Savaşı'nın sonunda hem yeni pazarlara, hem de tükenmez kaleme karşı ciddi bir reklam kampanyasıyla imal ettiği yeni çeşitli uç tiplerini duyurmaya başladı. 1950'lerin ikinci yarısında Pelikan imal ettiği dolmakalemlerin farklı uç seçeneklerinde akış problemleri ve klasik Pelikan ıslaklığının aksine bir kuruluk farketti. Bunun üzerine farklı uçlarda farklı damak yapıları geliştirmeye başladı. 1950'lerin sonunda ise Pelikan artık her ucu için uca özel damağı olan vidalı bir uç sistemi piyasaya sürdü.
Mükemmel bir dolmakalem, ucu ve ucuna özel bir damakla tasarlanmalıdır. Zira ucun yazma alanı, uç yarığı, hava deliği, ıslaklığı ile doğru orantılı olarak mürekkeb kanalları iç duvar özelliği, statik değeri, capillary hareketi mükemmelliği, hava girişi kapasitesi parametreleri iyi hesaplanmış bir damağa ihtiyaç göstermektedir. Yani her uca, damağı da özel olmalıdır. Pelikanın yaptığı aşağıdaki blok vidalı sistem ise ucu ve uca özel damağıda üzerinde barındırmaktadır.
Damak bana göre dolmakalemin en can alıcı parçasıdır. Damaktaki problemlerin çözümü ise uç problemlerinin hallinden daha zordur. Uç ne kadar mükemmel olursa olsun uyumsuz ya da sorunlu bir damakla beraber bir türlü mükemmelliğinin karşılığı olan yazımı sergileyemez. Buraya kadar anlattıklarımdan ortaya çıkan ise "dolmakalemlerde istediğiniz gibi uç değişikliğine gidemeyeceğiniz gerçeğidir". Öyle canım sıkıldı F ucumu B ye çevireyim gibi bir konfor ne yazık ki dolmakalemi belirleyen tüm fizik kuralları temelinden yıkar ve sorunlu bir dolmakalem ortaya çıkartır.
Yukarıdaki çizimde, uç kalınlıkları ve uçların çektiği hat kalınlıkları haricinde her şey birebir aynıdır. Pelikan, Pilot, Sailor, Nakaya ve Platinum haricindeki firmaların yaptığı ise aynı çizimde olduğu gibidir. Uçlar değişirken bir türlü damak tipi, damak mürekkeb kanal genişliği ve boyu, damak yüz ölçümü, damak hacmi, damak petekleri, kartuş veya dönüştürücü kapasitesi değişmeyip aynı kalmaktadır. Bu hem ciddi hem de dolmakalem sahibini çok acı noktalara götürecek bir durumdur.
Yukarıdaki çizim üzerinden giderek biraz daha açık anlatmaya gayret edersem, sol baştaki F uçlu dolmakalem için tasarlanmış bir dolmakalem damak içi mürekkeb kanalları yeterli mürekkebi akıtmaya izin verse dahi;
Bu sadece matematik ve tek bir sonuçtur. Uygulamadaki hal ise, bu tek sonuçtan da berbattır. Uygulamadaki duruma bakar isek yukarıdaki daha az yazma sıkıntısına ek olarak;
Tüm bunlara ek olarak kuruyan dolmakalem ucu, kağıt yüzeyinden lif yolmaya başlayarak uç yarığına dolduracak ve bu olayda sizin daha tırtıklı yazmanıza, uç yarığına dolan liflerle de ucun tıkanmasına sebebiyet verecektir. Tüm buna benzer ve ihmal edilmiş sebebler yüzünden uç değişikliği sonrasında bir sürü zorluk ortaya çıkacaktır. Anlattığım hadise,
havuzdan doldurulan kovaların durumu veya yakıt deposu-yakıt hortumu-motor ilişkisi gibidir. Seri halinde çalışan bir düzende aradaki bir parçayı daha ufak veya daha büyük bir parça ile değiştirirseniz diğer parçalarda arızalar ve düzensiz çalışmalar başlayacaktır.
Örnek vermek gerekirse, Kaweco Sport Classic dolmakalem ufak ebatlı ve bu ebadına uygun olarakta kısa tip mürekkeb kartuşlarıyla çalışan bir dolmakalemdir. Damak tasarımı ise F-M arası bir yerde mürekkeb akışına göre tasarlanmıştır. Eğer bunun üzerindeki F ucu, 1,5mm kesik uçla değiştirirseniz zaten kıt kanaat yeten mürekkebini hiç bir şekilde bu uca yetiştiremezsiniz. Ayrıca önemli bir miktarda da uç kuruyacak ve yazım konforu düşecektir. Lamy gibi genel karakteri kuru olan bir dolmakalemde ise aynı işlem yapıldığında ciddi mürekkeb kesilmelerine sebep olacaktır. Dolmakalem firmaları da zaten bir karar tutturmak için dolmakalem damaklarını F-M arası bir yerdeki uçlara göre tasarlamaktadırlar.
Peki uç değişikliği ile beraber ne yapılmalıdır? sorusu akıllara gelmiştir şimdi. Dolmakalemde uç değişikliğine gidildiğinde bu yeni halin gereği olarak damağında modifiye edilmesi şarttır. Bu gerçeklikle lütfen yazımın girişindeki Pelikan uçlarını dikkatlice inceleyiniz. Göreceksiniz ki, hiç birinin damağı bir diğerine tıpatıp benzememektedir. Her uç için farklı bir damak imal edilmiştir.
Umarım bu yazımdan sonra uç değişikliği konusunda ya da satın alacağınız dolmakalemin ucu hakkında daha farklı düşünürsünüz.
Macar Brio kardeşler birincisi 1938 de ikincisi ise 1945 te olmak üzere tükenmez kalem için patent almışlardı. Zaten 20.yy.'ın başından bu yana özellikle bir çok Alman mühendis tükenmez kalem için patent almıştı. İlk ciddi kullanım İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz ve Amerikan Hava Kuvvetlerindeki uçuş mühendislerinin hesaplamaları sırasında uçaklarda yapılmıştı. Zira dolmakalemler daha önce bahsettiğim iç basınç dış basınç meselesinden dolayı patlıyor ve uçuşlar sırasında kullanılamıyordu.
Pelikan II. Dünya Savaşı sırasında sürekli standart dolmakalem üretirken bir yandan da Alman mühendisler tarafından patentlendirilen tükenmez kalem lisanslarıyla da ilgileniyordu. Pearl Harbour baskınından sonra ise çok sayıda Japon mühendiste Japonya'dan Almanya'ya gelmiş ve ciddi bir bilgi alış verişi başlamıştı. Japonlar zaten yüzyıllardan bu yana yağlı geleneksel bir tip mürekkebin yapımını biliyorlardı. Almanya ve tabiidir ki Alman firmaları da bu bilgi akışından nasiplerini aldılar. Pelikan da bu arada kendi adına bir tükenmez kalem mürekkebi patentlendirdi. Fakat Pelikan'ın ilgisini en çok dolmakalem ile yapılan yazımı çeşitlendirmek çekti ve bu konuyu da araştırmaya büyük zaman harcadı. Gerçi Pelikan, amiral gemisi 100N için 1936-40'tan itibaren öncül blok-vidalı bir kaç farklı uç seçeneği sunsa da tüm modelleri için böyle bir seçenek yoktu. Ve savaş sırasında da sürekli aynı tip dolmakalemi üretmişti.
Pelikan II. Dünya Savaşı'nın sonunda hem yeni pazarlara, hem de tükenmez kaleme karşı ciddi bir reklam kampanyasıyla imal ettiği yeni çeşitli uç tiplerini duyurmaya başladı. 1950'lerin ikinci yarısında Pelikan imal ettiği dolmakalemlerin farklı uç seçeneklerinde akış problemleri ve klasik Pelikan ıslaklığının aksine bir kuruluk farketti. Bunun üzerine farklı uçlarda farklı damak yapıları geliştirmeye başladı. 1950'lerin sonunda ise Pelikan artık her ucu için uca özel damağı olan vidalı bir uç sistemi piyasaya sürdü.
1950'lerde Farkedilen Doğrular
Mükemmel bir dolmakalem, ucu ve ucuna özel bir damakla tasarlanmalıdır. Zira ucun yazma alanı, uç yarığı, hava deliği, ıslaklığı ile doğru orantılı olarak mürekkeb kanalları iç duvar özelliği, statik değeri, capillary hareketi mükemmelliği, hava girişi kapasitesi parametreleri iyi hesaplanmış bir damağa ihtiyaç göstermektedir. Yani her uca, damağı da özel olmalıdır. Pelikanın yaptığı aşağıdaki blok vidalı sistem ise ucu ve uca özel damağıda üzerinde barındırmaktadır.
Damak bana göre dolmakalemin en can alıcı parçasıdır. Damaktaki problemlerin çözümü ise uç problemlerinin hallinden daha zordur. Uç ne kadar mükemmel olursa olsun uyumsuz ya da sorunlu bir damakla beraber bir türlü mükemmelliğinin karşılığı olan yazımı sergileyemez. Buraya kadar anlattıklarımdan ortaya çıkan ise "dolmakalemlerde istediğiniz gibi uç değişikliğine gidemeyeceğiniz gerçeğidir". Öyle canım sıkıldı F ucumu B ye çevireyim gibi bir konfor ne yazık ki dolmakalemi belirleyen tüm fizik kuralları temelinden yıkar ve sorunlu bir dolmakalem ortaya çıkartır.
Uç Değişimiyle Dolmakalemde Bozulan Dengeler
Yukarıdaki çizimde, uç kalınlıkları ve uçların çektiği hat kalınlıkları haricinde her şey birebir aynıdır. Pelikan, Pilot, Sailor, Nakaya ve Platinum haricindeki firmaların yaptığı ise aynı çizimde olduğu gibidir. Uçlar değişirken bir türlü damak tipi, damak mürekkeb kanal genişliği ve boyu, damak yüz ölçümü, damak hacmi, damak petekleri, kartuş veya dönüştürücü kapasitesi değişmeyip aynı kalmaktadır. Bu hem ciddi hem de dolmakalem sahibini çok acı noktalara götürecek bir durumdur.
Yukarıdaki çizim üzerinden giderek biraz daha açık anlatmaya gayret edersem, sol baştaki F uçlu dolmakalem için tasarlanmış bir dolmakalem damak içi mürekkeb kanalları yeterli mürekkebi akıtmaya izin verse dahi;
- F uçlu dolmakalem 0,3 ml.lik mürekkebi 100 m.lik yazımda bitirecektir
- M uçlu dolmakalem 0,3 ml.lik mürekkebi 50 m.lik yazımda bitirecektir
- B uçlu Dolmakalem 0,3 ml.lik mürekkebi 25 m.lik yazımda bitirecektir
Bu sadece matematik ve tek bir sonuçtur. Uygulamadaki hal ise, bu tek sonuçtan da berbattır. Uygulamadaki duruma bakar isek yukarıdaki daha az yazma sıkıntısına ek olarak;
- F uç M uç ile değiştirildiğinde yarı yarıya kuru yazacaktır
- F uçlu dolmakalem B uç ile değiştirildiğinde çok kuru yazacaktır.
- F uç M uç ile değiştirildiğinde dolmakalem zaman zaman yazmamazlık yapacaktır.
- F uç B uç ile değiştirildiğinde dolmakalem büyük sıklıkla yazmamazlık yapacaktır.
- F uç B uç ile değiştirildiğinde dolmakalem damağı kuruyacağı için yazım için uzun süreler beklemek gerekecektir.
Tüm bunlara ek olarak kuruyan dolmakalem ucu, kağıt yüzeyinden lif yolmaya başlayarak uç yarığına dolduracak ve bu olayda sizin daha tırtıklı yazmanıza, uç yarığına dolan liflerle de ucun tıkanmasına sebebiyet verecektir. Tüm buna benzer ve ihmal edilmiş sebebler yüzünden uç değişikliği sonrasında bir sürü zorluk ortaya çıkacaktır. Anlattığım hadise,
havuzdan doldurulan kovaların durumu veya yakıt deposu-yakıt hortumu-motor ilişkisi gibidir. Seri halinde çalışan bir düzende aradaki bir parçayı daha ufak veya daha büyük bir parça ile değiştirirseniz diğer parçalarda arızalar ve düzensiz çalışmalar başlayacaktır.
Örnek vermek gerekirse, Kaweco Sport Classic dolmakalem ufak ebatlı ve bu ebadına uygun olarakta kısa tip mürekkeb kartuşlarıyla çalışan bir dolmakalemdir. Damak tasarımı ise F-M arası bir yerde mürekkeb akışına göre tasarlanmıştır. Eğer bunun üzerindeki F ucu, 1,5mm kesik uçla değiştirirseniz zaten kıt kanaat yeten mürekkebini hiç bir şekilde bu uca yetiştiremezsiniz. Ayrıca önemli bir miktarda da uç kuruyacak ve yazım konforu düşecektir. Lamy gibi genel karakteri kuru olan bir dolmakalemde ise aynı işlem yapıldığında ciddi mürekkeb kesilmelerine sebep olacaktır. Dolmakalem firmaları da zaten bir karar tutturmak için dolmakalem damaklarını F-M arası bir yerdeki uçlara göre tasarlamaktadırlar.
Peki uç değişikliği ile beraber ne yapılmalıdır? sorusu akıllara gelmiştir şimdi. Dolmakalemde uç değişikliğine gidildiğinde bu yeni halin gereği olarak damağında modifiye edilmesi şarttır. Bu gerçeklikle lütfen yazımın girişindeki Pelikan uçlarını dikkatlice inceleyiniz. Göreceksiniz ki, hiç birinin damağı bir diğerine tıpatıp benzememektedir. Her uç için farklı bir damak imal edilmiştir.
Umarım bu yazımdan sonra uç değişikliği konusunda ya da satın alacağınız dolmakalemin ucu hakkında daha farklı düşünürsünüz.
